Kategori: Makaleler

Görüntü Filtreleme: İnsan Zihninin Algı Düzenleyicisi İnsan davranışlarını çözümlemeye çalışan bir psikolog olarak, sıklıkla gözlemlerim sırasında insanların dış dünyayı nasıl algıladıklarını, nasıl seçici ve bazen de yanıltıcı bir şekilde işlediklerini merak ederim. Görüntü filtreleme, özellikle görsel dünyamızı algılamak ve anlamlandırmak söz konusu olduğunda, bir kişinin içsel sürecinde önemli bir rol oynar. İnsanlar, çevrelerinden gelen sayısız görsel uyaranı tam anlamıyla işlemek yerine, bu bilgileri seçici bir biçimde süzgeçten geçirirler. Peki, bu süreç nasıl işler? Neden bazı insanlar belirli görselleri daha fazla dikkatle gözlemlerken, diğerleri tamamen göz ardı eder? Görüntü filtreleme, bilişsel, duygusal ve sosyal psikoloji perspektiflerinden bakıldığında, bireylerin içsel dünyalarını nasıl…

Harp Malulü Ne Demek? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Bakış Savaşın yıkıcı etkileri hem bireyleri hem de toplumları şekillendirir. Ancak, savaş sonrası hayatını devam ettirmeye çalışan bireylerin hikayeleri, genellikle unutulur. Bugün, savaş sırasında ya da sonrasında bedensel ve ruhsal olarak kalıcı izler bırakan harp malulleri konusunu, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektiflerinden ele alacağız. Bu yazıda, kadınların empati ve toplumsal etkiler üzerinden bakış açısını, erkeklerin ise çözüm odaklı ve analitik bakış açılarını nasıl harmanlayabileceğimizi keşfedeceğiz. Kadınların Empatik Bakışı: “Onların Hikayeleri Neden Unutuluyor?” Kadınlar, toplumsal cinsiyet rollerinden ötürü, çoğu zaman şiddet ve savaşın insana verdiği zararları daha…

Hayırseverlik, insanların toplumda olumlu değişimler yaratma çabalarının önemli bir parçası olmuştur. Ancak, bunu sadece bugünün gözlükleriyle değerlendirmek, potansiyelini sınırlamak olur. Hayırsever vakıflarının gelecekte nasıl bir rol oynayacağı, hangi alanlarda etki yaratacağı ve toplumsal yapıdaki yerinin nasıl şekilleneceği, hepimizi derinden ilgilendiriyor. Düşünsenize, bugünkü yardım organizasyonlarının yarattığı etkiyi, bir sonraki nesil vakıflarının sağlayacağı büyük dönüşümlerle karşılaştırmak ne kadar ilginç olurdu? Peki, bu dönüşüm nasıl şekillenecek? Erkeklerin stratejik ve analitik bakış açılarından mı, yoksa kadınların toplumsal etkiler üzerine odaklanmasından mı ilham alacak? Hayırsever vakıflarının geleceği, yalnızca maddi yardımlardan öte, toplumsal yapıyı dönüştüren bir güce mi dönüşecek? Bu sorular, hayır işlerinin evrimini merak edenler…

Darıca Hayvanat Bahçesi: Doğayı Koruma ve Toplumsal Sorumluluk Arasındaki İnce Denge Darıca Hayvanat Bahçesi, Kocaeli il sınırlarında yer alıyor. Ancak bu mekanın sunduğu yalnızca hayvanları görmekten çok daha derin bir anlam taşıyor. Bugün, bu yerin toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet bağlamında nasıl şekillendiğine bir göz atalım. Hayvanat bahçeleri, genellikle doğayla olan ilişkimizi öğretmek ve gelecek nesillere bu konuda farkındalık kazandırmak için bir fırsat olarak görülür. Ancak bu tür mekanların toplumdaki rolü ve etkileşimi, sadece doğayı korumakla sınırlı kalmamalı. Toplumsal cinsiyet eşitliği, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi dinamiklerin de içinde barındırılması gereken, insan-doğa ilişkisini daha kapsamlı bir şekilde ele almamız…

Haz ve Acı Nedir? Bilimsel Bir Bakış Açısıyla İnceleme Hepimizin hayatında karşılaştığı iki güçlü duygu: haz ve acı. Bazen birinin diğerine ne kadar yakın olduğunu fark edemeyiz bile. Peki, bu iki duygu aslında ne kadar derin ve bilimsel olarak nasıl işliyor? Bu yazıda, haz ve acı kavramlarını hem bilimsel verilerle hem de farklı bakış açılarıyla ele alacağız. Haz ve acı, beynimizin işlediği, fizyolojik ve psikolojik olarak yanıt verdiği duygulardır. Sinirbilimsel açıdan bakıldığında, her ikisi de aynı “ağrı yönetim” sistemini kullanır. Yani, hem haz hem de acı, beyinde benzer mekanizmalar aracılığıyla işlenir, fakat farklı yollarla. Beynin limbik sistemi dediğimiz bölgesi, duygusal…

Hazfedilir Ne Demek? Gerçek Dünyadan Hikâyeler ve Verilerle Anlatım Bazen dilimizde duyduğumuz kelimeler bizi bir düşünceye iter, bir anlam arayışına sokar. “Hazfedilir” kelimesi de tam böyle bir kelime. Birçok insanın yaşamında karşılaştığı, ancak tam olarak ne anlama geldiği konusunda kafa karışıklığına neden olabilen bir terim. Peki, hazfedilebilirlik nedir? İsterseniz, hemen anlamına ve gerçek dünyadaki örneklerine bir göz atalım. Hazfedilebilirlik, genellikle bir şeyin bir süreçten sonra yok olabilmesi, kullanılabilirlikten çıkarılması ya da hayatın akışına dahil olabilmesi anlamına gelir. Ancak, bu kelimenin pek çok farklı bağlamda kullanılabileceğini de unutmamalıyız. Ekonomi, psikoloji ve toplum bilimlerinde ise çok daha derin anlamlar taşır. Bir düşünün,…

Bir film, bazen yalnızca bir hikaye anlatmaktan daha fazlasıdır. Bazen hayatın bizzat kendisini izleriz ekranda, bazen de izlediğimiz her sahne bir parça bizden, bir parça dünyadan bir şeyler taşır. Hay (2013) filmi, yalnızca bir aşk hikayesi değil, insanın iç dünyasına yaptığı derin bir yolculuktur. Yönetmen Spike Jonze’un bu başyapıtı, ilişkiler, yalnızlık, teknoloji ve insanın ruhsal dünyası üzerine düşündüren bir yapım. Ve belki de en büyüleyici tarafı, filmin her izleyende farklı bir iz bırakması. Bir an aşkı, bir an kaybolmuşluğu, bir an varlık ve yokluk arasında salınmayı hissettiriyor. Filmdeki ana karakter Theodore, bir yapay zeka işletim sistemiyle (Samantha) duygusal bir bağ…

Fes Ne Zaman Kullanılmaya Başlandı? Gelecekte Fesin Yeri Ne Olacak? Fes, yalnızca geleneksel bir başlık değil, bir kültür, bir tarih ve toplumların hafızasında derin bir yer tutmuş bir sembol. Zamanla değişen, evrilen ve hâlâ birçok coğrafyada yer eden bu kırmızı başlık, aslında çok daha fazla şey ifade ediyor. Peki, fes ne zaman kullanılmaya başlandı? Tarihteki kökenlerinden, günümüzün toplumsal dinamiklerine kadar etkilerini düşündüğümüzde, fesin geleceği hakkında ne söyleyebiliriz? Hep birlikte keşfetmeye değer, değil mi? Bugün fes, çoğunlukla Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında, belirli toplumsal sınıfların, siyasal figürlerin simgesi olarak akıllarda yer etmiştir. Ancak, fesin geçmişi sadece bir “moda”dan…

Bir inşaat alanını düşündüğümüzde, beton ve el arabaları gözümüzde genellikle erkeğe dair bir imgeler bütünü oluşturur. İnşaat işçilerinin büyük bir kısmı, genellikle fiziksel gücü yüksek erkeklerden oluşur ve bunun doğal sonucu olarak, bu işlerle ilgili sohbetlerde de hep erkek egemen bir dil hakimdir. Ancak, inşaata dair her şeyin sadece erkeklerin dünyası olduğunu düşünmek, toplumsal cinsiyet rollerine dair önemli soruları da görmezden gelmektir. Bugün, 1 metreküp betonun kaç el arabası yapacağını anlamaya çalışırken, aslında toplumsal cinsiyetin iş gücü ve toplumsal eşitlik üzerine etkilerine de odaklanmamız gerektiğini unutmamalıyız. Birçok kadın, özellikle inşaat gibi fiziksel güce dayalı alanlarda, hala yalnızca ikinci plana atılan…

Vaz’ı Cedid, Osmanlı İmparatorluğu’nda 18. yüzyılın sonlarına doğru başlatılan bir reform hareketinin adıdır. Bu terim, kelime olarak “yenilik” ya da “modernleşme” anlamına gelir ve daha çok, özellikle eğitim, ordu ve yönetim alanlarında yapılan değişikliklerle özdeşleşmiştir. Osmanlı’da Batı’nın etkisiyle şekillenen bu yenilikçi akım, toplumsal yapıyı ve Osmanlı yönetim anlayışını derinden etkilemiştir. Peki, Vaz’ı Cedid’in ardında ne yatıyordu? Bu hareket, sadece askeri bir reformdan mı ibaretti, yoksa toplumun tüm kesimlerinde uzun vadeli değişimlerin önünü mü açtı? Vaz’ı Cedid, özellikle Sultan III. Selim döneminde belirginleşen bir düşünce ve hareketler bütünüdür. Ancak, bu yenilikçi yaklaşımın kökleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun Batı ile temasa geçtiği 17. yüzyılın…